اندو-بلیچ دندان چیست و چرا استفاده می‌شود؟
وقتی دندانی که درمان ریشه (عصب کشی) شده ممکنست تغییر رنگ دهد (مثلاً به دلیل خون‌ریزی داخل‌پالپی یا باقی ماندن مواد پرکننده ریشه داخل تاج)،
برای رفع ان از روش بلیچ داخل‌تاج (intracoronal bleaching) استفاده می‌شود: به اینصورت که ماده سفیدکننده داخل تاج دندان قرار می‌گیرد تا رنگ دندان روشن شود. این روش کم‌تهاجمی، موثر و نسبتاً ارزان است
مواد مورد استفاده
- هیدروژن پراکساید (Hydrogen Peroxide – HP): معمولاً غلظت‌های ۳۵٪، برای بلیچ قدرتمند در داخل دندان استفاده می‌شود.
- کربامید پراکساید (Carbamide Peroxide – CP): ترکیبی از اوره و پراکساید، معمولاً با غلظت ≈۳۰٪ استفاده می‌شود؛ بعد از تجزیه، مقادیر کمتری HP آزاد می‌کند و کمی ملایم‌تر است.
- سدیم پروبوراتها (Sodium Perborate): روشی سنتی (“walking bleach”) با مخلوط آب یا پراکساید، امروزه کمتر استفاده می‌شود بخاطر احتمال آسیب به ساختار دندان.
روشهای معمول بلیچ داخل تاج
- مطالعه بالینی از سال ۲۰۲۳ روی ۳۰ دندان نشان داد که سه روش بلیچ زیر با استفاده از ۳۰٪ CP و ۳۵٪ HP، پس از سه جلسه تکراری انجام شد
- نتیجه: انجام اندو بلیچ در کمتر از ۵ سال پی از درمان ریشه بیشترین موفقیت را داشت. بین سه روش و دو ماده تفاوت معنادار آماری نبود
تحقیقات جدید و روندها
- بررسی کلی نشان می‌دهد در بیشتر موارد، بلیچ داخل‌تاج با HP یا CP مؤثر و امن است، اما حساسیت دندانی (درد یا تحریک لثه) ممکن است رخ دهد، به‌ویژه با غلظت‌های بالا.
• در روشهای جدید، تلاش شده از نانوذرات TiO₂ یا ترکیبات نانویی همراه با HP (پایین‌تر از ۱۰%) استفاده شود تا اثر بلیچ حفظ و حساسیت کاهش یابداما هنوز نتایج اولیه‌اند.
• فعال‌سازی با لیزر: استفاده از لیزر (مانند diode، Er:YAG یا KTP) همراه با HP می‌تواند نتیجه روشن‌تری بدهد و زمان جلسه‌ها را کاهش دهد. برخی مطالعات روی دندان‌های درمان‌شده ریشه نتایج مثبت نشان دادند.
خطرات و مراقبت‌ها
- غلظت بالای HP → افزایش احتمال سیتوتوکسیتی (مرگ سلول‌های فایبروبلاست یا سلول‌های پالپ) مخصوصاً اگر تماس با لثه یا پالپ داشته باشد.
- احتمال حساسیت گذرا و تحریک لثه، به‌ویژه در روشهای OTC یا بدون محافظ مناسب.
- اگر بلافاصله بعد بلیچ کامپوزیت یا ترمیم انجام شود، ممکن است باند مناسبی به دست نیایید ؛ بنابراین معمولاً فاصله چند هفته بین بلیچ با ترمیم توصیه می‌شود
جمع‌بندی
- وقتی دندانی که قبلاً عصب کشی شده، دچار تغییر رنگ شود، داخل تاج آن با پراکساید بلیچ می‌شود.
• دو ماده رایج: هیدروژن پراکساید قوی (~35٪) و کربامید پراکساید (~30٪).
• روش‌ها: walking bleach، in‑office، ترکیب این دو؛ بلیچ در پنج سال اول بعد از درمان مؤثرتر است.
• تحقیقات جدید: تلاش برای استفاده از نانوذرات یا لیزر برای کاهش غلظت پراکساید و افزایش ایمنی و اثربخشی.
• مخاطرات: حساسیت دندان، تحریک لثه، یا آسیب به سلول‌ها با غلظت بالا؛ لذا زیر نظر دندانپزشک انجام شود.
- منابع (برای ارجاع دانشگاهی)
1. Knezevic N. et al. “Clinical Testing of Walking Bleach, In‑Office, and Combined Bleaching of Endodontically Treated Teeth.” Medicina 2023;59(1):18.
2. Mittal S., Kaur H., Kaur U. “Bleaching: A review.” International Journal of Health Sciences 2021;5(S1):80‑86.
3. بررسی سیستماتیک تأثیر پراکساید و حساسیت دندان: Demarco et al., Clin Oral Investig. 2024/2025
4. بررسی TiO₂ و روندهای آینده در بلیچ داخل‌تاج: Frontiers in Dental Medicine 2022
5. بررسی لیزرهای فعال‌ساز بلیچ: Applied Sciences 2022
6. مقاله درباره سیتوتوکسیسیتی محصولات بلیچ: MDPI Applied Sciences 2023/2024
